Hoạt động tâm lý và Sáng tạo báo chí.

Hoạt động báo chí là hoạt động thông tin đại chúng, hoạt động chính trị xã hội có liên quan mật thiết tới các hiện tượng tâm lý ý thức. Bất kỳ địa hạt, vị trí, giai đoạn nào của quá trình sáng tạo và tiếp nhận sản phẩm báo chí đều có những vấn đề liên quan đến hoạt động tâm lý học.
Trong mối quan hệ nhà báo - đối tượng - tác phẩm - công chúng: đều khảo nghiệm đến các quá trình tâm lý của con người Báo chí là một hình thái ý thức xã hội. Sản phầm báo chí có mục đích là góp phần tuyên truyền, cổ vũ, giáo dục, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho toàn xã hội Quá trình sáng tạo tác phẩm báo chí chính là sự nhận thức thực tiễn, tư duy sáng tạo (phân tích, tổng hợp, so sánh, phản ánh bản chất đối tượng bằng các phương tiện ngôn ngữ)

--> Hoạt động báo chí cũng là một dạng biểu hiện của hoạt động Khi nhà báo xác định rõ vị trí, nhiệm vụ của mình trong xã hội, có sự hiểu biết sâu rộng về quy luật tâm lý trong quá trình hình thành ý thức và vận dụng sáng tạo

--> xông pha vào bất cứ lĩnh vực hoạt động để đưa tin chụp ảnh

--> thành quả lao động của họ sẽ tỷ lệ thuận với số lượng và chất lượng sản phẩm.Phóng viên ảnh không có điều kiện miêu tả dài dòng, lập luận, phân tích tỉ mỉ nên cần phải đọc được nội tâm nhân vật, tính cách con người; không có kiến thức tâm lý học sẽ có "nhận chân" chính xác đối tượng phản ánh, không phản ánh đúng, trúng;

Khả năng vận dụng tâm lý học trong hoạt động báo chí còn thể hiện ở chỗ khơi dậy sự chú ý của người đọc, người xem (từ cách thức trình bày, phương pháp thể hiện sao cho công chúng dễ tiếp nhận, dễ cảm kích). Đó là nghệ thuật dẫn dắt sự chú ý đòi hỏi nhà báo phải nắm chắc các quy luật về tâm lý người đọc, người xem.

Read more...

SÁNG TẠO TÁC PHẨM BÁO CHÍ

I> Báo chí ở Trung ương ưu tiên các đề tài phản ánh:

II> Về lịch sử, về các thời kỳ kháng chiến cứu nước, truyền thống văn hoá dân tộc.
+ Công cuộc đổi mới xây dựng và bảo vệ đất nước, những nhân tố tích cực, những con người tiêu biểu trong xã hội, của thời đại.
+ Thiếu niên, nhi đồng, dân tộc thiểu số.
b) Báo chí địa phương tập trung vào các mảng đề tài:
+ Về Đảng, Bác Hồ, các anh hùng dân tộc; phổ biến, tuyên truyền Nghị quyết Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam, phản ánh kịp thời, sâu sắc các sự kiện chính trị đặc biệt, các ngày kỷ niệm lớn của dân tộc tại địa phương; về lịch sử cách mạng, kháng chiến trong đó chú trọng vào cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ ở địa phương.
+ Về đoàn kết dân tộc; công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn; xoá đói giảm nghèo; về con người mới, điển hình tiên tiến trong lao động sản xuất, đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, giữ gìn an ninh, chính trị ở địa phương...; về miền núi, vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số, thiếu niên, nhi đồng.
Việc hỗ trợ kinh phí của Nhà nước để tăng thêm nguồn tài chính và nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí chất lượng cao ở Trung ương và địa phương, không vì sự hỗ trợ này mà giảm mức kinh phí hỗ trợ thường xuyên hàng năm cho Hội Nhà báo Việt Nam và các Hội Nhà báo địa phương.Đặc điểm tâm lý của hoạt động và hoạt động báo chí .Quan hệ giữa tâm lý và hoạt động là quan hệ hai chiều. Tâm lý được hình thành từ hoạt động. Tâm lý điều chỉnh họat động của con người ở nhiều trình độ khác nhau. Khi thực hiện một nhiệm vụ báo chí thì nhà báo phải đầu tư suy nghĩ đề tìm ra mọi giải pháp tốt nhất, đòi hỏi nhà báo phải phân tích tình hình thực trạng hiện tại, liên hệ so sánh trên nhiều bình diện: không gian, thời gian, bối cảnh ... đòi hỏi trình độ tri giác, tư duy phân tích, tổng hợp các nguồn tin, phán đoán chiều hướng, khả năng diễn biến để có kế hoạch tiến hành và quyết định xử trí hiệu quả tốt nhất .Hoạt động sáng tạo báo chí luôn do những động cơ nhất định thúc đẩy. Hành động của nhà báo bao giờ cũng mang tính mục đích nhất định. Tính mục đích phù hợp với tính chất xã hội, lợi ích cộng đồng thì hành động mang tính tích cực. Hoạt động sáng tạo của nhà báo hoàn toàn phụ thuộc trình độ nhận thức lý luận chính trị, trình độ nghiệp vụ chuyên môn; phẩm chất năng lực và lập trường quan điểm. Sự thành công hay thất bại là một nhân tố quan trọng có ảnh hưởng đến thái độ của nhà báo với hoạt động sáng tạo báo chí, đòi hỏi nhà báo phải có nghị lực vươn lên, tránh bị ảnh hưởng bới thành công hay thất bại mà dẫn đến những hành động thiếu tỉnh táo, sáng suốtTừ góc độ tâm lý ý thức, hoạt động sáng tạo báo chí của nhà báo góp phần:- giáo dục chính trị tư tưởng, ý thức và hình thành nhân cách con người trong xã hội - tác động hướng dẫn quần chúng hoàn thành nhiệm vụ chính trị - xây dựng con người mới, toàn diện - tạo nên sự thay đổi bộ mặt xã hội, hình thành những mối quan hệ tốt trong xã hội

Read more...

Tại sao lao động nhà báo lại là sáng tạo:

Có thể nói, báo chí là một nghề có thể tự học, hoặc là một nghề có thể học được, còn dạy thì không...Mỗi ngày, khi bình minh ló rạng, con người ở bất cứ đâu trên trái đất này mở mắt thức giấc đón chào ngày mới, phải chăng đều giống nhau ở chỗ, cùng có chung một câu hỏi: "Ngày hôm nay có gì mới?" Nhu cầu chung ấy của nhân loại được gọi là nhu cầu cần được thông tin, một nhu cầu tinh thần thiết yếu bậc nhất của quyền con người.
Chính là những nhà báo. Vì thế là người làm nghề đưa tin, với nhiệm vụ đặc thù là cung cấp thông tin về tất cả những gì mới mà những người cần nhận tin phải được biết, và phải được biết mỗi ngày mỗi giờ, thậm chí mỗi phút, mỗi giây, để thoả mãn nhu cầu được thông tin không bao giờ vơi cạn. Vì vậy có thể nói báo chí đã trở thành nghề thông tin của xã hội toàn cầu và đặc biệt cần thiết, đặc biệt được phát triển, phát triển đến mức… bùng nổ các phương tiện truyền thông đại chúng, với các phương tiện truyền thông tối tân nhất vì vậy lao động sáng tạo của nhà báo được phát huy.
Và cũng chính vì thế, "Cái gì mới" sẽ trở thành câu hỏi triết học cho nghề báo, và việc trả lời câu hỏi triết học này sẽ ám ảnh suốt cuộc đời hành nghề của nhà báo toàn cầu. Nói cách khác, đây là câu hỏi thường trực đeo đuổi các nhà báo đến trọn đời. Bởi vậy, nghề báo có đặc thù: mỗi phút, mỗi giờ, mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng, mỗi năm, năm này qua năm khác, cho đến khi... nhắm mắt, các nhà báo đều phải trả lời câu hỏi triết học cơ bản trên
Theo quy luật, cái mới luôn luôn bị phủ định bởi một cái mới hơn nó, để rồi chính cái mới này lại bị một cái mới hơn nữa phủ định. Vì thế, muốn trở thành nhà báo, phải tự xét xem mình có thực sự đam mê nghề thông tin không và có năng khiếu phát hiện thông tin không, sau đó, là có năng khiếu diễn đạt thông tin không? Qua đây cho ta thấy được tầm quang trọng của vai trò sáng tạo trong lao động đối với hoạt động báo chí.
- Có thể nói, báo chí là một nghề có thể tự học, hoặc là một nghề có thể học được, còn dạy thì không.
Trường hợp tốt nhất để thành nhà báo đã nằm trong chính con người và ý chí của người nhất định muốn làm báo. Khi ai đó đã muốn trở thành nhà báo thì chẳng có cách gì ngăn cản được, miễn là hội đủ những yếu tố cần và đủ, mà trong đó, niềm đam mê làm báo được kể như một điều kiện tiên quyết. Niềm đam mê là cái mà không ai có thể dạy ai, nếu không phải chính mình có. Có đam mê sẽ tìm ra con đường ngắn nhất để đến được… La Mã. Vì La Mã chỉ có một, còn đường đi, cách đi thì có hàng nghìn. Cách đi nhanh nhất trên con đường ngắn nhất sẽ thuộc về những người đam mê và thực sự có năng khiếu, có trí tuệ... làm báo.
Viết ra cái gì hoặc sáng tạo đó vốn không phải là độc quyền của nhà thơ, nhà văn và cái gì đó viết ra cũng được gọi là "tác phẩm nghệ thuật", chỉ khác nhau về giá trị. Những bài viết mà nhiều khi đọc xong, chúng ta phải thấy ngạc nhiên vì sự thú vị của nó, sự tài hoa và kể cả sự kỳ công nữa của người viết. Và chúng ta tin rằng, sau khi hoàn thành bài viết đó, cảm giác của họ không chỉ là niềm vui, đó có thể gọi là niềm hạnh phúc! Niềm hạnh phúc mang tính sáng tạo và đến lượt nó, niềm hạnh phúc đó kích thích sự phát triển tư duy của mỗi chúng ta cho những sáng tạo tiếp theo..

5> Phương pháp hoạt động của Báo Chí
Thời gian qua, hoạt động báo chí, xuất bản đã có những chuyển biến tích cực, tuy mới chỉ là bước đầu nhưng hết sức có ý nghĩa. Điều đó khẳng định sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ đối với lĩnh vực này là hết sức sâu sát và kịp thời; tính hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về báo chí, xuất bản ngày càng được nâng cao hơn.
Những chuyển biến tích cực
Hiện nay, công tác tư tưởng - văn hóa của Đảng đang tiếp tục đổi mới và không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động. Những kết quả đạt được đã giúp các cơ quan báo chí, xuất bản và cơ quan quản lý báo chí, xuất bản có cơ sở quan trọng để tiếp tục thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, thúc đẩy báo chí, xuất bản không ngừng phát triển, xứng đáng là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng.
Đến nay, cả nước ta có 634 cơ quan báo chí in với 813 ấn phẩm, 68 đài phát thanh, truyền hình của trung ương, cấp tỉnh, đài truyền hình kỹ thuật số mặt đất, 1 hãng thông tấn, 10 báo điện tử và hàng nghìn trang tin trên In-tơ-nét. Tổng số nhà báo đã được cấp thẻ nhà báo gần 15.000 người. Toàn quốc có 55 nhà xuất bản, trong số đó, 42 nhà xuất bản thuộc các cơ quan trung ương, 13 nhà xuất bản ở các tỉnh, thành phố.
Thực hiện nguyên tắc: "Báo chí, xuất bản nước ta đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật", trong năm qua, báo chí, xuất bản tiếp tục khẳng định vị trí quan trọng của mình trong đời sống xã hội. Báo chí thực hiện tốt hơn vai trò là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội và là diễn đàn của nhân dân; tích cực tuyên truyền, cổ vũ phong trào thi đua lao động sản xuất, thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh xảy ra trong năm; tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành các quy định của pháp luật, nhất là quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm khi đi xe mô tô, xe gắn máy đã đạt được thắng lợi bước đầu rất đáng khích lệ. Báo chí đã tích cực tham gia công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại
Khuyết điểm, yếu kém không thể xem thường
Có thể nói rằng, những chuyển biến tích cực trong hoạt động báo chí, xuất bản chỉ mới là bước đầu chưa thật sự vững chắc. Những khuyết điểm, yếu kém trong hoạt động này vẫn là mối quan tâm và cũng là bức xúc của toàn xã hội. Có thể khái quát một số khuyết điểm chính trong hoạt động báo chí, xuất bản như sau:
- Xu hướng giật gân, câu khách, sa vào việc miêu tả các vụ án ly kỳ, rùng rợn, chuyện tình ái thô thiển, dung tục, tình trạng xa rời tôn chỉ mục đích không những không được khắc phục có hiệu quả mà trên một số mặt cụ thể còn có biểu hiện gia tăng. Đối tượng phục vụ của báo chí, xuất bản cũng là vấn đề đáng quan tâm. Tình trạng đó dẫn đến mức hưởng thụ sách báo quá chênh lệch giữa thành phố, thị xã và vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa. Hiện nay, 75% báo chí chủ yếu phát hành ở thành phố, thị xã, vùng trung tâm, còn 25% báo chí phát hành ở vùng nông thôn. Lĩnh vực xuất bản cũng trong tình hình tương tự như báo chí.
- Tình trạng phản ánh thông tin thiếu chính xác, sai sự thật, suy diễn, quy chụp một cách tùy tiện, thiếu căn cứ trên một số báo chí đang ngày càng gây nên những bức xúc cho nhiều cơ quan, địa phương, đơn vị và trong xã hội.
- Vẫn còn nhiều vụ việc vi phạm các quy định của Luật Báo chí, Luật Xuất bản và các văn bản hướng dẫn thi hành luật.
Trong năm qua, vẫn còn một số trường hợp như xuất bản những cuốn sách có nội dung xấu, sai phạm về chính trị, mê tín dị đoan; tình trạng xâm hại quyền tác giả, sách lậu vẫn còn hết sức bức xúc. Trong liên kết xuất bản, một số nhà xuất bản còn thiếu chặt chẽ, không quản lý tốt nội dung sách liên kết. Thông tin trên báo chí vi phạm các quy định của Luật Báo chí vẫn chưa được khắc phục có hiệu quả, một số thông tin gây hậu quả nghiêm trọng, như thông tin ăn bưởi gây ung thư; rau, quả bị phun hóa chất... đã tạo ra tâm trạng bất ổn trong nhân dân, ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và tiêu dùng
- Hoạt động của nhà báo và thực hiện đạo đức nghề nghiệp báo chí có những vi phạm. Một số nhà báo, cộng tác viên, nhất là ở các văn phòng đại diện thường trú chưa được tòa soạn quan tâm đúng mức, quản lý thiếu chặt chẽ, thiếu chọn lọc trong tuyển dụng, thông tin thiếu khách quan, gây khó khăn cho các địa phương nơi thường trú.
Những chuyển biến tích cực trong hoạt động báo chí, xuất bản chỉ mới là bước đầu chưa thật sự vững chắc. Những khuyết điểm, yếu kém trong hoạt động này vẫn là mối quan tâm và cũng là bức xúc của toàn xã hội.
- - Bộ Thông tin và Truyền thông ngày càng chủ động, kịp thời hơn trong việc quản lý thông tin và cung cấp thông tin cho báo chí, tạo điều kiện để báo chí thông tin kịp thời, chính xác, đúng pháp luật, đúng định hướng. Tăng cường công tác kiểm tra lưu chiểu báo chí, xuất bản, xử lý nghiêm minh, kịp thời hơn các vi phạm trong hoạt động báo chí, xuất bản.
Các cơ quan chủ quản báo chí phải thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của mình, chọn trách nhiệm về hoạt động của cơ quan báo chí, xuất bản thuộc quyền theo đúng các chủ trương, nguyên tắc của Đảng và các quy định của pháp luật
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác quản lý nhà nước về báo chí, xuất bản được Bộ Thông tin và Truyền thông quan tâm, đó là qua công tác kiểm tra lưu chiểu, tăng cường công tác hậu kiểm theo quy định của luật để phát hiện xử lý kịp thời các vi phạm. Trong năm 2007, Bộ đã nhắc nhở phê bình 210 trường hợp cơ quan báo chí có vi phạm nhưng chưa đến mức xử lý. Xử phạt vi phạm hành chính 35 trường hợp cơ quan báo chí vi phạm về nội dung thông tin, 22 trường hợp thiết lập trang điện tử trên mạng In-tơ-nét khi chưa được phép với số tiền 230 triệu đồng. Xử lý kỷ luật với hình thức cảnh cáo 3 trường hợp, đình bản tạm thời 2 trang điện tử của 2 cơ quan báo chí, xử lý 200 đơn thư các loại liên quan đến nội dung thông tin trên báo chí.
Tuy vậy, công tác quản lý nhà nước về báo chí, xuất bản nhìn chung vẫn còn những mặt hạn chế, yếu kém. Tính hiệu lực, hiệu quả, trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý chưa cao, chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu đặt ra trong công tác quản lý nhà nước về báo chí, xuất bản trước tình hình, nhiệm vụ mới; thiếu chủ động trong định hướng chiến lược; chạy theo vụ việc, lúng túng trong quy hoạch, sắp xếp; một số nhà xuất bản, cơ quan báo chí, chức năng, nhiệm vụ còn chồng chéo; một số cơ chế, chính sách chưa đáp ứng được đòi hỏi thực tiễn cuộc sống. Tình trạng sách lậu, vi phạm bản quyền chưa được ngăn chặn và đẩy lùi. Việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm chưa kịp thời, thiếu nghiêm minh, dẫn đến nhiều khuyết điểm, yếu kém còn kéo dài, chậm được khắc phục.
Nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới
Trong thời gian tới, nhiệm vụ đặt ra cho hoạt động báo chí, xuất bản và công tác quản lý báo chí, xuất bản hết sức nặng nề. Để hoàn thành tốt vai trò, vị trí của mình, hoạt động báo chí, xuất bản và công tác quản lý báo chí, xuất bản cần tập trung thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu sau đây:
Một là, tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện các nội dung quan trọng của Nghị quyết Trung ương 5 (khóa X) về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới. Cụ thể, phải hoàn thành các công việc đã được đề ra trong Kế hoạch số 03 của Ban Bí thư và thực hiện Thông báo số 162, Thông báo số 41, Thông báo số 68 của Bộ Chính trị, Quyết định 388 và Chỉ thị 37 của Thủ tướng Chính phủ.
Hai là, để tăng cường vai trò quản lý nhà nước về báo chí, xuất bản, cần sớm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật như: Luật Báo chí (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xuất bản; xây dựng các quy chế để hỗ trợ cho công tác quản lý. Cần sửa đổi, bổ sung các quy định xử phạt vi phạm hành chính liên quan tới báo chí, xuất bản được quy định trong Nghị định số 56/2006/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa - thông tin, theo đó cần có chế tài xử phạt vi phạm hành chính bằng tiền ở mức cao hơn.
Ba là, thực hiện nghiêm túc quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng; rà soát, kiện toàn, bố trí đúng cán bộ lãnh đạo và đội ngũ phóng viên báo chí, biên tập viên xuất bản; bảo đảm tiêu chuẩn chính trị, nghề nghiệp; kiên quyết thay thế những cán bộ, phóng viên, biên tập viên yếu kém về phẩm chất, năng lực, có quan điểm sai trái và khuyết điểm kéo dài
Bốn là, các cơ quan chủ quản báo chí phải thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của mình, chịu trách nhiệm về hoạt động của cơ quan báo chí, xuất bản thuộc quyền theo đúng các chủ trương, nguyên tắc của Đảng và các quy định của pháp luật. Đề cao trách nhiệm đối với việc chỉ đạo, quản lý đối với các cơ quan báo chí, xuất bản thuộc phạm vi phụ trách của mình. Thi hành nghiêm chỉnh các quy định của Luật Báo chí, Luật Xuất bản và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Năm là, thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn và làm tốt công tác khen thưởng, qua đó động viên, khuyến khích báo chí, xuất bản làm tốt vai trò, trách nhiệm; chỉ đạo, uốn nắn kịp thời và xử lý đúng pháp luật các sai phạm của báo chí, xuất bản, kiên quyết không để xảy ra hiện tượng tư nhân hóa báo chí dưới mọi hình thức, không để bất cứ tổ chức, cá nhân nào lợi dụng, chi phối báo chí nhằm phục vụ lợi ích riêng, gây tổn hại đến lợi ích của đất nước và nhân dân; quản lý chặt chẽ việc liên kết trong hoạt động xuất bản.
Sáu là, sớm hoàn chỉnh cơ cấu tổ chức, nhân sự của cơ quan quản lý báo chí, xuất bản ở địa phương theo Nghị định mới của Chính phủ. Tiến hành sơ kết 4 năm thực hiện Chỉ thị số 42/CT-TW của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản, kiểm điểm đánh giá sâu sắc việc thực hiện Chương trình hành động thực hiện Chỉ thị số 42. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động xuất bản, kinh doanh xuất bản phẩm, trong đó tập trung ngăn chặn việc in lậu, vi phạm bản quyền. Tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm phát hiện kịp thời các sai phạm trong hoạt động xuất bản, đồng thời có cơ chế tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động xuất bản, in phát hành sách./.

Read more...

Vai Trò của Báo Chí đối với Xã Hội:

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn quan tâm đến hoạt động báo chí, coi báo chí là công cụ đắc lực để tuyên truyền, vận động nhân dân, là vũ khí sắc bén tấn công kẻ thù. Chính nền báo chí cách mạng đã làm tròn sứ mệnh mà Đảng và nhân dân giao phó. Báo chí đã đưa những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với các giai tầng xã hội, cổ vũ, động viên, góp phần làm cho chủ trương, chính sách đi vào cuộc sống, thành những phong trào hành động cách mạng sôi động. Đồng thời, chính từ thực tiễn cuộc sống, báo chí đã kịp thời chỉ ra những khiếm khuyết, tồn tại của các quyết sách đã ban hành; đề xuất, kiến nghị với Đảng và Nhà nước cần phải sửa đổi, bổ sung để đáp ứng nhu cầu cuộc sống, nguyện vọng của nhân dân, góp phần làm cho “ý Đảng, lòng dân” hòa làm một. Báo chí cũng đã đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu, cái ác, những hiện tượng tham ô, lãng phí, tiêu cực trong đời sống xã hội; đề đạt những tâm tư, nguyện vọng của nhân dân với Đảng; thật sự là diễn đàn tiếng nói của mọi tầng lớp nhân dân, là “tai mắt” của Đảng, Nhà nước trong quá trình lãnh đạo, điều hành đất nước. Đó chính là sứ mệnh thiêng liêng, vai trò phản biện xã hội mà báo chí và nhà báo-những người cầm bút, phải đảm đương, thể hiện sự dân chủ hóa trong đời sống xã hội, tính ưu việt của chế độ ta. Để làm được điều này, nhà báo phải không ngừng học hỏi trau dồi về bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp, phải lăn lộn, đắm mình trong thực tiễn, “cái tâm, cái tầm, cái tài” phải đáp ứng được nhu cầu của xã hội, trách nhiệm công dân của mỗi nhà báo.
Trong sự nghiệp đổi mới và hội nhập vào nền kinh tế thế giới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, vai trò của báo chí và nhà báo không ngừng nâng cao. Báo chí đã đồng hành với dân tộc, đất nước trong sự nghiệp dựng xây, đấu tranh không khoan nhượng với cái trì trệ, cái ác, cái xấu; cổ vũ kịp thời các phong trào hành động cách mạng, những điển hình tiên tiến. Đặc biệt, báo chí đã làm tốt chức năng phản biện xã hội đối với chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước; là cầu nối giữa Đảng với dân, dân với Đảng. Tuy nhiên, hoạt động báo chí có lúc vẫn còn tả khuynh hoặc hữu khuynh, chưa thật sự phản ánh đúng cái bản chất vốn có của hiện thực xã hội, thiếu nhạy cảm chính trị để kẻ xấu lợi dụng; hiện tượng thương mại hóa hoạt động báo chí vẫn còn diễn ra. Một số nhà báo do thiếu rèn luyện bản lĩnh chính trị và đạo đức nghề nghiệp, bị cái lợi trước mắt làm lu mờ nên đã đưa tin, viết bài không đúng sự thật, làm tổn hại đến lợi ích tập thể, lợi ích quốc gia, dân tộc; có nhà báo dùng báo chí như một công cụ để trục lợi cá nhân, “maphia hóa” hoạt động báo chí. Những tồn tại nêu trên thẳng thắn nhìn nhận thì một phần là do chính từ nội tại các cơ quan báo chí và bản thân các nhà báo đã để mặt trái của cơ chế thị trường chi phối. Song, điều quan trọng là chúng ta đã buông lỏng công tác quản lý nhà nước về báo chí; các chế tài đối với hoạt động báo chí chưa kịp sửa đổi, bổ sung phù hợp với yêu cầu mới và chưa đủ sức răn đe; công tác đào tạo, bồi dưỡng, cơ chế đãi ngộ đối với nhà báo và hoạt động báo chí chưa được quan tâm đúng mức; việc bổ nhiệm lãnh đạo các cơ quan báo chí có lúc, có nơi còn tùy tiện, chưa xem xét thận trọng đến “cái tâm, cái tầm và cái tài” đối với từng cá nhân…Nước ta đang hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới; sự nghiệp cải cách đang đến hồi tăng tốc; công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng với quyết tâm đến 2020 nước ta trở nước có nền công nghiệp phát triển theo hướng hiện đại, làm cho “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh đang đòi hỏi phải nâng cao vai trò phản biện xã hội đối với hoạt động báo chí.Trước hết, để báo chí làm tốt vai trò phản biện xã hội thì phải thật sự coi trọng việc đào tạo, bồi dưỡng một cách bài bản, có hệ thống về chính trị tư tưởng, coi đây là đòi hỏi bắt buộc đối với mỗi nhà báo. Bởi, nếu không được đào tạo một cách kỹ lưỡng thì khó có thể đòi hỏi nhà báo có nhân sinh quan, thế giới quan một cách khoa học, biện chứng khi tiếp xúc với hiện thực xã hội; từ đó, tư duy phân tích, đánh giá vấn đề sẽ bị hạn chế nhất định; việc nhìn nhận, đánh giá vấn đề không tránh khỏi hời hợt. Nhà báo không hiểu đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước cặn kẽ thì nhất định báo chí sẽ không làm tốt vai trò phản biện xã hội. Do đó, mỗi nhà báo phải được đào tạo ít nhất đạt trình độ trung cấp chính trị (việc đào tạo này không nhất thiết nhà báo phải là đảng viên); Ban tuyên giáo các cấp cần kịp thời quán triệt các nghị quyết của Đảng đến đội ngũ các nhà báo ở cấp mình, địa phương mình quản lý. Đồng thời cần làm cho các nhà báo ý thức được sự cần thiết của việc bồi dưỡng trình độ chính trị mà có ý thức tự học tập, nghiên cứu.Báo chí là kênh thông tin quan trọng, là tiếng nói đại diện cho cho tâm tư, nguyện vọng chính đáng của các giai tầng xã hội; là phương tiện cổ vũ tập thể, tuyên truyền tập thể. Nhà báo không làm chính trị nhưng góp phần làm cho tư tưởng chính trị “đơm hoa, kết trái” trong đời sống xã hội. Mọi thông tin chính xác, lý lẽ sắc bén để cổ vũ các phong trào hành động cách mạng, đấu tranh với cái xấu, cái ác, bênh vực công bằng, lẽ phải sẽ tạo nên những “hiệu ứng xã hội” tốt đẹp, góp phần định hướng dư luận xã hội. Ngược lại, sự sai lệch về thông tin sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường. Nhà báo cần phải ý thức được sự lợi hại của ngòi bút, từ đó đắn đo suy nghĩ trước những vấn đề mình phản ánh, trên cơ sở tôn trọng sự thật, đặt lợi ích cộng đồng, lợi ích quốc gia, dân tộc trên hết, đừng bao giờ để “danh lợi cá nhân” chen vào trang viết của mình. Chính vì thế, trách nhiệm nhà báo không đơn thuần là phản ánh hiện thực đời sống xã hội mà ở đó ý thức công dân, trách nhiệm xã hội phải đề cao; đạo đức nhà báo là một phần quan trọng không thể xem nhẹ khi chọn lựa nhà báo-những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng-văn hóa. Như vậy, để báo chí làm tốt vai trò phản biện xã hội thì đạo đức nhà báo là một trong những điều cốt lõi cần quan tâm.Tri thức và sự dấn thân cũng là một yêu cầu đối với mỗi nhà báo khi thực thi vai trò phản biện xã hội của báo chí. Nhà báo không thể phản ánh tốt một vấn đề, một lĩnh vực xã hội khi không hiểu về vấn đề, lĩnh vực đó. Bởi, không hiểu biết thì thông tin chỉ đơn thuần là “sao chép hiện thực”, sẽ hoàn toàn không có sự phân tích, đánh giá sâu sắc, thuyết phục, nhìn ra chiều sâu và cả những mặt trái tồn tại của vấn đề, cái mà độc giả cần. Tác phẩm báo chí lúc đó sẽ “vô hồn”, khiến độc giả thờ ơ. Khi báo chí đóng vai trò phản biện xã hội mà nhà báo không có nền tảng tri thức nhất định thì không thể chỉ ra những tinh hoa trí tuệ trong các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước để tập hợp, cổ vũ các phong trào hành động cách mạng; đồng thời cũng không thể kiến nghị những vấn đề cần phải sửa đổi, bổ sung các chủ trương chính sách khi ứng dụng vào cuộc sống, đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Để làm được những điều nêu trên nhà báo cần phải không ngừng học hỏi tri thức và đi vào thực tiễn đời sống xã hội để đắm mình trong cuộc sống, lắng nghe hơi thở của cuộc sống, học nhân dân và hiểu nhân dân…Lúc đó, tác phẩm báo chí thực sự mang sức nặng tư tưởng, nhà báo sẽ phụng sự tốt hơn cho tổ quốc và nhân dân.Nghề báo là một nghề nhọc nhằn và nguy hiểm. Mỗi một vinh quang trong nghề của nhà báo phải đổi bằng gian nguy, dấn thân và trải nghiệm, đôi khi còn là sinh mạng của nhà báo. Vì vậy, để báo chí làm tốt vai trò phản biện xã hội, ngoài những điều nêu trên, rất cần sự hợp tác sẻ chia với cái nhìn thiện cảm và công bằng của xã hội; Đảng và Nhà nước quan tâm nhiều hơn nữa đến đối với đội ngũ hoạt động báo chí và cá nhân mỗi nhà báo, có chế độ đãi ngộ xứng đáng sự cống hiến của các nhà báo; như thế sẽ động viên đội ngũ nhà báo, họ sẽ làm tốt vai trò là cầu nối giữa Đảng với nhân dân. Làm như vậy cũng là góp phần thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa X) Về “Công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới”.

Read more...

Muốn viết hay... cần có vốn tích lũy

Áo Trắng - Tôi sinh ra và lớn lên trên vùng trung du nghèo. Quê tôi lại chẳng có phong trào đi học, các bạn bằng tuổi và hơn tuổi tôi cứ biết đọc, biết viết là nghỉ học vào rừng kiếm củi, kiếm gạo giúp gia đình.

Tôi cũng không ít lần có ý định nghỉ học đi làm nhưng vì ba mẹ tôi kiên quyết không cho nghỉ, hai người ra sức khuyên nhủ chị em tôi chỉ có cái chữ mới có thể thoát được nghèo khó, thoát được cái khổ cực, nên chị em tôi cũng cố gắng phần nào. Một phần khác nữa là từ những năm đầu cấp II, tôi thi đậu vào lớp văn trường chuyên của huyện và bắt đầu mở ra trong tôi một thế giới hoàn toàn khác. Và tôi thấy mình thật sự thích học văn.

Tôi còn nhớ cuốn sách đầu tiên tôi đọc là một cuốn truyện viết về thiếu nhi của một chị cùng quê, chị ấy học văn rất giỏi, hơn tôi bốn tuổi. Cuốn sách ấy là phần thưởng của lớp tôi giành được trong học kỳ đầu do nhà trường tặng để khuyến khích học sinh. Đến bây giờ tôi không nhớ tên cuốn sách của chị ấy là gì nhưng tôi vẫn nhớ lối viết ngộ nghĩnh, rất trẻ thơ của chị ấy. Tôi cũng từng thử cầm bút viết thơ, truyện con nít... nhưng chẳng ra đâu vào đâu cả. Đôi lúc tôi lại nghĩ chắc do mình không có năng khiếu viết nên viết mãi không thành được cái gì cả. Thế là nản.
Cho đến năm học lớp chín, tôi có người anh họ đi học ở xa về, mang cho tôi mấy tờ báo cũ, sờn gáy, có những trang đã lẹm góc. Tôi cầm lên mới biết đó là tạp chí Áo Trắng (bộ cũ). Tôi đọc một cách say sưa hết tất cả các mục và thấy mê liền. Tôi thích quá, hỏi anh còn không cho tôi mượn thêm, nhưng anh nói chỉ có nhiêu tờ thôi. Tôi không nhớ rõ những số tạp chí Áo Trắng ngày đó anh tôi cho là số bao nhiêu, nhưng tôi còn nhớ như in đã chép lại những bài thơ trong báo vào cuốn sổ nho nhỏ của mình để thỉnh thoảng lôi ra đọc lại. Khi đó quê tôi vẫn còn nghèo lắm, sách học còn chẳng đủ nói gì đến báo đọc, vì thế chúng tôi chỉ có thể đọc báo cũ, mà họa hoằn lắm mới có những tờ báo cũ về được huyện nghèo của chúng tôi.

Từ trước đó tôi cũng đã có máu mê viết lách một cái gì đó, nhưng không thành công. Sau khi đọc mấy tờ báo cũ, niềm khao khát ấy lại bùng cháy trong tôi, tôi viết những vần thơ đầu tiên và đưa cho cô giáo dạy văn của tôi đọc. Những vần thơ đó chắc ngô nghê lắm vì cô bảo tôi không có khiếu làm thơ.
Tôi chuyển sang viết văn xuôi, ban đầu tôi viết những cảm nhận của mình về cây bàng trước mùa đông rụng lá. Tôi nhớ cô đã bảo tôi: "Đây là bài viết tả cảnh hơn là một bài văn giàu cảm xúc". Tôi nghe mà thấy nản vì bài nào tôi viết cũng bị cô giáo chê, thành ra tôi thấy việc viết lách chẳng dễ dàng gì. Vậy mà sao các bạn vẫn viết được nhỉ, thậm chí còn đăng trên báo nữa. Tôi rất háo hức hi vọng một ngày sẽ được đăng một bài nào đó trên báo, và tôi ra sức viết. Tôi viết rồi sửa, rồi lại viết...
Tôi nhớ bài đầu tiên được đăng báo là khi tôi học lớp 11 (cách đây đã hơn sáu năm), một bài tạp văn nhỏ trên báo Thiếu Niên Tiền Phong. Khi đó tôi vui lắm, hồi hộp và cảm thấy rất hưng phấn. Cuối cùng thì mình cũng đã thành công đó là viết được bài đăng báo. Có được bài đầu tiên rồi, tôi lại ao ước có được bài thứ hai, nhưng những bài viết của tôi gửi đi cứ ngày một bặt vô âm tín không thấy có hồi âm gì cả. Tôi băn khoăn không biết tại sao lại thế, tôi đọc kỹ các bài viết của các bạn và cố gắng tìm ra lỗi tại sao bài mình chưa hay, chưa đạt.

Tôi chăm chỉ đọc sách hơn, chăm chỉ tích lũy kiến thức hơn. Khi bắt gặp một ý nào hay tôi ghi lại vào một cuốn sổ nhỏ của mình để làm tư liệu. Và tôi vẫn viết đều đặn, vừa viết vừa sửa. Cô giáo dạy văn chính là người bạn đồng hành của tôi trong những ngày đầu học viết lách. Dần dần tôi hiểu ra rằng văn chương không hề dễ dãi, văn chương rất khắt khe với người cầm bút. Muốn viết được thì phải có vốn tích lũy và phải không ngừng tìm tòi nâng cao kiến thức của mình...
Bẵng đi một thời gian dài tôi không viết được gì cả, thói quen viết tự nhiên mất đi. Không phải tôi không muốn viết mà ngược lại rất muốn viết, có nhiều suy nghĩ, nhiều điều nung nấu muốn viết ra. Nhưng không hiểu sao khi ngồi trước màn hình máy tính, tôi không thể viết nổi một câu cho ra hồn. Tôi thấy mình bế tắc thật sự và lâm vào khủng hoảng. Nhìn các bạn trẻ thường xuyên xuất hiện trên mặt báo, tôi lại giật mình. Tôi nhận ra một điều rằng lao động viết cũng cần có sự cần mẫn, chăm chỉ rèn luyện. Chỉ một chút lơ là, bỏ bẵng đi là mình sẽ bị đi chậm lại, bị thụt lùi so với mọi người.

Vì vậy lao động văn chương là cuộc đua sáng tạo không ngừng nghỉ. Một chuyến đi dài hơi và cần có sự tiếp sức kịp thời. Phải có một nền tảng vững chắc để bước những bước tiếp theo. Và tôi nghĩ văn chương là sự nghiệp lâu dài, người cầm bút phải là người có vốn tích lũy kiến thức dày, càng dày càng tốt, có như vậy mới hi vọng sẽ làm được điều gì đó.

NHẬT HẠ (ĐH Văn hóa Hà Nội)

Read more...